Πλήθος κόσμου ξεχύθηκε στους δρόμους της πρωτεύουσας, γιορτάζοντας την απελευθέρωσή της. Ήταν 12 Οκτωβρίου του 1944 και η γερμανική κατοχή είχε τελειώσει.
«Βρήκαμε τους δρόμους γεμάτους από ανθρώπους σε τόσο πυκνή διάταξη που το αμάξι μας προχωρούσε σπρώχνοντας με δυσκολία», θυμόταν ένας Γερμανός αξιωματούχος που εγκατέλειπε την πόλη την ημέρα εκείνη. Ήδη, από νωρίς το βράδυ, μικρά γερμανικά στρατεύματα είχαν αρχίσει να υποχωρούν προς το Βορρά.
Στις 06:30 το πρωί άρχισε η αποχώρηση του κυρίως σώματος και δύο περίπου ώρες αργότερα, οι ελάχιστοι Γερμανοί που είχαν απομείνει, συγκεντρώθηκαν στο μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη, όπου σε μία βιαστική τελετή, ο στρατηγός Φέλμι κατέθεσε στεφάνι.
Το τέλος της γερμανικής κατοχής σήμανε και ουσιαστικά με την υποστολή της ναζιστικής σημαίας από τον Ιερό Βράχο της Ακρόπολης από έναν στρατιώτη στις 09:15.
Οι δρόμοι της πρωτεύουσας πλημμύρισαν με χιλιάδες σημαίες και κωδωνοκρουσίες. Ένα τρελό πανηγύρι στήθηκε.
«Τώρα νιώθουμε ένα μεγάλο και ασυγκράτητο λαϊκό κύμα που μας σηκώνει και μας παίρνει. Τι ακριβώς θέλει αυτή η μάζα βέβαια κανείς δεν το ξέρει, ούτε τα πιο συνειδητά μέλη της. Δεν είναι το βιομηχανικό προλεταριάτο των μεγάλων ευρωπαϊκών κέντρων με τις συγκεκριμένες οικονομικοκοινωνικές επιδιώξεις του επιστημονικού σοσιαλισμού. Εδώ έχουμε να κάμουμε με δυνάμεις αλόγιστες. Στον αέρα υπάρχει Ρωσική Επανάσταση, μα και Γαλλική Επανάσταση και Κομμούνα του Παρισιού και απελευθερωτικός εθνικός πόλεμος και ποιος ξέρει τι άλλα θολά στοιχεία που δεν τα ξεχωρίζουμε ακόμα» έγραφε ο συγγραφέας Γιώργος Θεοτοκάς.
«Στις 21 Σεπτεμβρίου 1944 με τη βοήθεια του ΕΛΑΣ δραπέτευσα κατά τη μεταγωγή μου από τις φυλακές Συγγρού και ανέλαβα αμέσως γραμματέας της Κομματικής Οργάνωσης Βάσης του ΚΚΕ στην Καλλιθέα. Οι εφτάμισι μήνες που είχα κάνει στη φυλακή μού είχαν στερήσει τη χαρά ν’ αντιληφθώ μια εντελώς καινούργια πραγματικότητα που είχε απλωθεί στην πρωτεύουσα. Ο ΕΛΑΣ είχε ουσιαστικά όλη την εξουσία στην Αθήνα. Γιατί η δύναμη του κατακτητή ήταν πια μονάχα οι στρατώνες του και όπου έφτανε η δύναμη της εμβέλειας των όπλων του σε μια περιστασιακή επιδρομή, για να επιστρέψει μετά στις βάσεις του. Παρ’ όλο που και στις εξορμήσεις του τον χτυπούσαμε και του θέταμε προβλήματα. Ήταν ουσιαστικά απελευθερωμένες όλες οι περιοχές της Αθήνας πριν από την αποχώρηση των Γερμανών. Για παράδειγμα, για να πας από την Καλλιθέα στη Νέα Σμύρνη έπρεπε να περάσεις από το φυλάκιο του ΕΛΑΣ και αν δεν ήσουν κάτοικος της περιοχής σε ρωτούσε: “Ποιος είσαι; Πού πας; Τι θέλεις εδώ;”. Αν δεν είχες σημείωμα από τον ΕΛΑΣ Καλλιθέας δεν μπορούσες να περάσεις. Μερικοί θα πουν ότι αυτό ήταν στρατοκρατικό μέτρο κ.λπ., αλλά ήταν υποχρέωσή μας να διαφυλάξουμε τις δυνάμεις μας και τον λαό από τη διείσδυση πρακτόρων του εχθρού. Όσον αφορά την Αστυνομία Πόλεων ας μην ξεχνάμε ότι ήμασταν η μόνη χώρα στην Ευρώπη όπου το ΕΑΜ είχε ισχυρή αντιστασιακή οργάνωση και εκεί. Ο Γιώργης Τσαπόγας ήταν επικεφαλής του ΕΑΜ στην Αστυνομία» θυμάται ο Μανώλης Γλέζος.
Έξι ημέρες μετά την απελευθέρωση καταφτάνει στην Αθήνα η Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας, υπό τον πρωθυπουργό Γεώργιο Παπανδρέου, αφού προηγουμένως είχε υπογραφεί η Συμφωνία της Καζέρτας, η οποία όριζε ότι «όλαι αι ανταρτικαί ομάδαι αι δρώσαι εν Ελλάδι τίθενται υπό τας διαταγάς της ελληνικής κυβερνήσεως εθνικής ενότητος» στην οποία συμμετείχαν το ΕΑΜ και το ΚΚΕ.
«Η ελληνική κυβέρνησις» θα έθετε τις ανταρτικές δυνάμεις «υπό τας διαταγάς του Βρετανού στρατηγού Σκόμπι» που ονομάστηκε από τον ανώτατο συμμαχικό διοικητή της Μεσογείου «ως στρατηγός διοικών τας δυνάμεις εν Ελλάδι». Η ευφορία της απελευθέρωσης θα κρατήσει μόλις 45 ημέρες. Στις 3 Δεκεμβρίου του ίδιου έτους ξεσπούν τα Δεκεμβριανά.
tvxs.gr
12 Οκτωβρίου 1944: Η Αθήνα γιορτάζει την απελευθέρωσή της
